«Gleda er mest alt for stor til å bera.
Hei du vesle, velkomen til jord.
Ubrukt er livet ditt, og open ligg verda
og ventar, og gler seg til dine spor»
Tekst/foto: Øystein Moi
Desse fine orda, tankane til Ingvar Moe, er noko av det fyrste eg kjem i hug denne morgonen. Ein morgon som på mange måtar skal kome til å endre resten av mitt liv. Barføtt i stova. Vergudane er heilt klårt bortreiste i høve den store dagen. Vår Herre he hatt nattevakt. Han er best på slikt. Best når det verkeleg gjeld. Best når det gjeld sjølve livet. Skodda ligg som eit tjukt teppe øve gardstunet. Sjølv småfuglane held seg innomhus denne morgonen. Det er tomt på fuglebrettet. Hjå næraste grannen er det mørkt i stoveglaset. Dei søv. Pensjonistar følgjer sitt eige rituale. Stuttreist bjørkeved i full fyr kastar eit varmande slør gjennom stova. Brått ser eg bilete av far min i eit nytt ljos. Han heng på sør-veggen. Tagal. Uvitande om den nye greina på slektstreet. Far hogg ufatteleg mykje bjørkeved. No heng han spikra fast i furupanelet. Eg ruslar barføtt rundt i stova. Varm kaffe i koppen. Rastlaus i heile lekamen. Veggklokka talar sitt eige monotone språk. Ho he hengt på same staden, på same spikeren, i meir enn 60 år. Generasjonar he kome – generasjonar he reist. Klokka he sett det meste. Ho
gøymer på alt. Sladrar ikkje til nokon.
Kjære barnebarn. Me skal møtast for aller fyrste gong. Du som berre he vore nokre få klokketimar i denne verda. Eg er glad du ikke veit så himla mykje ennå. Bestefar vil så gjerne gjeve deg nokre velmeinande råd før du tek fatt på den lange og kronglute livsvegen. Bestefar. Tårene renn nedetter kjaken. Gleda og kjenslene tek så mykje meir plass enn vetet. Ryggsekken full av livsrøynsle og livsvisdom. Eg set frå meg sekken for eit lite bel. No er det eg og du. Berre oss to. Vårt aller fyrste møte. Eg vonar det skal verte mange slike stunder etter kvart. Eg og du. I livet.
Ein dag, ein heilt vanleg tysdag i slutten av mai, skal me rusle inn gjennom skogen. Hand i hand. På attgrodde stiar. I fotefara etter våre forfedre. Me skal trø i graset – og me skal verte våte på føtene. Me skal sjå på mauren i graset, på sneglen, på løvetanna – og me skal høyre tiuren spele på toppen av Vorehei. Me skal ete nistepakka – grov skjeve med leverpostei. Eg skal fortele deg eventyr om reven. Eg skal fortele deg om den gong då det var kaldt om vinteren – og det var mogeleg å gå på ski på Moi. Eg skal fortele deg om mobiltelefonar så store som uthus – og eg skal fortele deg om ein galen mann som heitte Donald Trump. Eg skal fortele deg at me ei gong i tida, i dette flotte landet vårt, hadde eit politisk parti som heitte Venstre. Og eit som heitte Kristeleg Folkeparti. Eg skal fortele deg om då bestefar var ung. Eg fortel ikkje alt.
Handa di er varm, raud – så ufatteleg liten. Eg stryk deg varsamt øve kjaken. Du ligg med attlatne augo. Sju timar gamal, og nyfiken på livet. Tenk om eg nett no kunne lese tankane dine. Eg tel armar og bein. Eg tel fingre og tær. Eg ser naken hud – og eg ser det fyrste teikn til mørke krøller. Sju timar gamal og framleis nyfiken på livet. Eg fallar hendene – og eg takkar Vår Herre for eit nytt under på vår heilage jord. Lite kan måle seg med skaparverket. Lite er så uskuldig som eit lite barn. Sju timar gamal, med attlatne augo.
Kva vil møte deg ute i den store og farefulle verda. Kva for ein arv tek du over frå dine foreldre, frå dine besteforeldre – og frå dine olderforeldre. Kan me vere stolte, kan me vere rake i ryggen – og kan me vere øvetydde om at me gjev deg det aller beste utgangspunket for eit trygt og godt liv. Du vil møte ei jordklode som er godt brukt. Overforbrukt. Misbrukt. Du vil møte smeltande isbrear, fløymande vatn og varme vinterdagar. Du vil møte drepande stormar og du vil møte eit økosystem som er fullstendig i ulage. Kampen for føda, kampen for reint vatn – og kampen for rein luft vil i overskueleg framtid vere vår aller største utfordring. Di utfordring.
Open ligg verda, og gler seg til dine spor. Arven etter dine forfedre kan du vanskeleg viske ut. Eg vil så gjerne halde deg. Kjenne anden din – kjenne varmen. Det er noke eg så gjerne ville ha sagt deg. Det lyt vente. Vonleg vil me ha god tid til slikt. Seinare. Både du og eg.
Når det så stundar til kveld. Når den siste bjørkekubben eldar ut, når den gamle veggklokka er klår for eit nytt generasjons-skifte – ja då håper eg at du vil halde bestefar i handa og takke for stunda. Takke for alle gode råd – og takke for alt det fine me hadde saman. Ei gong vil våre vegar skiljast. Livet er ditt. Set pris på kvardagen, ver gild med mor og far – og vel dine vener med klokskap og vyrdnad. Eg stryk deg varsamt på den andre kjaken. Du smilar. Trur eg.
Stykket er med i Øystein Moi si bok Moi møter mennesker, som kom ut hausten 2024. Du kan lese meir om det her. Boka er diverre utseld.