Ved Homevassevja i Otra, på Vennesla-sida av elva, er det mange fine minne etter Setesdalsbanen.
Den «første» Setesdalsbanen forbi Homevassevja stod ferdig i 1895. Seinare blei Iveland kraftverk med Gåseflå dam som magasin bygd på 1940-talet og framover. I samband med den utbygginga – som laga Gåseflåfjorden – måtte jernbanelinja hevast høgare opp i terrenget, opptil sju meter på det meste. Omlegginga gjaldt ei strekning på over fem kilometer frå sør for Homevassevja til Sogelia sør for fossen Soga sør-aust for Kile. Dette arbeidet var ferdig nokre månader før Iveland kraftverk blei sett i drift i 1952.
Stykket held fram under biletet
To jernbanelinjer
Forbi Homevassevja ligg det såleis to gamle jernbanelinjer. Den eine, frå 1895, er noko attgrodd men framleis lett å både sjå og å gå langs. Den nyare, frå 1952, blei gjort om til bilveg då banen blei lagt ned. I dag går også Nasjonal sykkelrute nr. 3 på 1952-vegen. Knut John Bakken har skrive eit fint og veldig informativt stykke om jernbanebygginga i dette strøket i Årsskriftet til Vennesla Historielag for 2020. Han peikar på den store forskjelen me kan sjå i byggemåten til dei to linjene. Den nyaste linja går på ei fylling der steinen ligg hulter til bulter, medan den eldste linja har solide, oppmurte støttemurar.
Både sør og nord for evja gjekk jernbanen gjennom tunnelar, tilsaman fire. Dei to på 1952-linja kan du køyre gjennom. Stemdal tunnel, nord for Homevassevja, er den lengste med 242 meter. Han er smal, men med eit par møteplassar og lys. Dei to tunnelane på den eldre linja kan du sjå om du tek deg ned i terrenget og vandrar litt att og fram i det tidlegare jernbanesporet.
Sør for den eldste Homevassevja tunnel ligg den gamle jernbanelinja på ein svær støttemur med Otra djupt under seg. Imponerande arbeid! Det er grei plass til å sette ned bilen her. Herfrå kan du gå bortover (nordover) i det gamle jernbanesporet, utan å måtte klatre nedover i terrenget. Men ver forsiktig, det er stupbratt rett ned i Otra.
Stykket held fram under biletet
På 1895-linja er det også ei vakker lita bru, mest bare som ei stikkrenne, med ei svær trappeforma steinsettig under. Du ser ho på biletet over her. Eit syn verkeleg verdt å studere nærare og med eigne augo!
På nordsida av Homevassevja ligg ein vaktarbustad, som var bustad for Setesdalsbanen sin baneformann på denne strekninga.
Setesdalsbanen – eit langt kulturminne!
Setesdalsbanen var i drift 1896–1962. Han var om lag 78 km lang. Mange av minna etter jernbanen er borte. Men framleis er det plenty med spennande ting å sjå langs mest heile strekninga! Kanskje tid for ein lengre sykkeltur på Sykkelrute nr. 3?