Lauvdalsodden er eit nes som stikk ut i Byglandsfjorden vest for busetnaden på Lauvdal i Bygland, der fjorden eit lite stykke gjer ein sving mot vest. På odden ligg det eit heilt felt med gravrøyser.
Fem av haugane er rundhaugar. Den sjette, den største, er ein langhaug som er om lag 30 meter lang og dominerande i landskapet. I følge segna skal den svære røysa ha blitt bygd som vern mot Olav den Heilage.
Gravrøysene på Lauvdalsodden er i den typen gravrøyser som kallast åsrøyser. Karakteristisk for dei er byggemateriale av stein og plassering på bart fjell. I alt er det 15 slike rundt fjorden. På same måten som bonden vart gravlagd nær garden, kan røysene vere gravplassen til menneske som hadde erverv knytta til vatn, det vere seg fiske, fangst eller ferdsle.
Stykket held fram under biletet
Ei av røysene, den på Nånesodden, er nærare undersøkt av fagfolk. Her fann dei (2012) ein bronsepinsett frå yngre bronsealder (1100–500 f.Kr.). Dei andre røysene veit ein ikkje sikkert alderen på. Men fagfolk har meint at slike røyser ofte kan vere frå bronsealderen. Etter funnet på Nånesodden kan ein kanskje rekne med at fleire av dei andre røysene rundt fjorden også er frå denne tida.
Rindeberg
Rindeberg er ei bukt lengst vest på Lauvdalsodden der det ligg ei øy i innlaupet. Denne staden er det også knytta segn om Olav den Heilage til.
Det finn ein ut om ein les i Gamalt or Sætesdal der Johannes Skar fortel om ei segn som også er knytta til både Melejuvet og Kong Hane på Bygland:
– Eingång kåm ‘an vestati sigglandi ti Bygland. Melejuv e farvegjen ‘ass. De gjekk i eit renni ne liann’ å tvert ive fjoren, luks ‘ni fjøddi å utte i ‘n bugji. Dei kadde den bugjen Sant-Olavs sving.
Dette var om då Heilag-Olav hadde fått kristna åsdølane. Etterpå sigla han over heia med skipet sitt, Ormen Lange, men båten kom noko lågt ned slik at kjølen skar ut Melejuvet. Børa var så god at dei brasa innom landet på austsida og skar ut ei øy der innan dei fôr vidare mot Bygland, og opp til Kong Hane. Spora etter hendinga kan ein ennå sjå 1000 år etterpå.
Avsnittet om Rindeberg er saksa frå den fine artikkelen på Setesdalswiki, skrive av Reidar Tveito
Stykket held fram under biletet
Johannes Skar kalla bukta for Sant-Olavs sving. Men nå heiter staden Rindeberg. Innafor bukta er det litt engmark med ein eldre låve like ved. Dette er ein populær stad for folk på Lauvdal.
Innan synsvidde ligg gravrøysa på Nånesodden.
Ja, Lauvdalsodden med forhistorisk sus over seg er sanneleg verdt eit besøk!
Kjelder
- Gardskart på nett
- Frans-Arne H. Stylegard, Arkeologi i nord, artikkel på bloggen hans, dagsett 24. januar 2005
- Jan Henning Larsen, Gravene og bosetningen, artikkel i Spor i Setesdalsjord, utgjeve av Aust-Agder fylkeskommune/Setesdalsmuseet, Bokbyen Forlag, 2014, s. 64
- Johannes Skar, Gamalt or Sætesdal, band 2
- Kjell Lande frå Lauvdal
- Jan Henning Larsen, May-Liss Bøe Sollund og Frans-Arne Stylegard, Gravrøysene ved Byglandsfjord, artikkel i Agder Historielag sitt Årsskrift nr. 80 – 2004, side 89–104
- Artikkelen om Lauvdalsodden på Setesdalswiki