Ramselia – Øvre Dåsvatn
Ramselia var ein husmannsplass ved Storebekk på Øvre Dåsvatn i Hornnes. Staden er rett ovanfor der Storebekk kraftverk står i dag. Traktorvegen frå kraftverket opp til inntaksdammen går gjennom husmannsplassen. Ca. 200 meter ovanfor kraftverket er det ein snuplass eller velteplass på nedsida av vegen. På oversida, oppover i bakken, ligg størstedelen av husmannsplassen. Rydda 1855 Ramselia blei rydda og bygsla kring 1855. Asbjørn […]
Den gamle byvegen over vestheia i Iveland
Fram til ca. 1855 gjekk det ein «byveg» på austsida av Otra frå Evje over vestheia i Iveland til Kristiansand. «Denne gamle kløvvegen har nesten gått i gløymeboka», skriv Håkon Honnemyr i eit lite hefte han har laga om vegen. Det var mykje meir trafikk på Fjellmannsvegen, eller Dalevegen som han også er kalla, på […]
Futevegen – Syrtveit sør
Ein gamal Daleveg, av mange kalla Futevegen, kom frå Evje forbi Syrtveit og vidare opp til Vassend. Det var ein ride- og kløvveg, som etter kvart blei opparbeidd til sledeveg. At han ofte er kalla «Futevegen», kjem av at han var administrasjonsveg og blei brukt mellom anna av futen i Råbyggelaget når han var ute […]
Postvegen – Ærekilen, Hodne
Postvegen var det setesdølane kalla den første ordentlege køyrevegen (kjerrevegen) frå Kristiansand og oppover i Setesdal. Forbi Ærekilen og vidare nordover gjennom Hornnes kom han rundt 1840. I 1827 blei Georg Daniel Bart Johnson vegmeister. Alt i 1833 la han fram ein plan om veg oppover i Setesdal. I 1835 var det køyreveg for hest og […]
Riksveg 400 – Kvernhusmyra sør for Ærekilen
Rett sør for Ærekilen på Vestre Hodne, heilt sør i Hornnes, gjekk den gamle setesdalsvegen over Kvernhusmyra og rundt ein kolle før han kom fram til kilen. Det var tyskerane som bygde ny setesdalsveg her i 1940. Fram til då hadde vegen – det me gjerne kallar Postvegen – svinga vestover ved Pederstjønn. Han gjekk […]
Postvegen Kristiansand–Bykle
Postvegen var det ein kalla den første ordentlege køyrevegen (kjerrevegen) frå Kristiansand og oppover i Setesdal (Den Sætherdalske hovedvei). Artikkelen her er ei peikarside (ei lenkeside), med lenker til alle artiklane på Setesdalssida som omtalar Postvegen. Det er meininga – eller kanskje meir realistisk sagt draumen – at artiklane til slutt skal dekke heile vegstykket frå starten i Kristiansand […]
Postvegen – Evje og Hornnes
Postvegen var det ein kalla den første ordentlege køyrevegen (kjerrevegen) frå Kristiansand og oppover i Setesdal (Den Sætherdalske hovedvei). Artikkelen her er ei peikarside (ei lenkeside), med lenker til alle artiklane på Setesdalssida som omtaler Postvegen gjennom Evje og Hornnes. Det vil seie gjennom Hornnes, for Postvegen går heile tida på vestsida av Otra på dette strekket. Spora etter […]
Futevegen – Klevelandskleiva
Klevelandskleiva var ein lang og bratt bakke på den gamle Futevegen, «hovudvegen» frå Evje austover mot Herefoss og Arendal fram til 1840-talet. Futevegen heldt også fram nordover frå Evje gjennom Bygland til Valle, men gjerne under anna namn. Det lyt vere til ein annan gong. Eldre enn reformasjonen Nøyaktig kva tid Futevegen kom til er […]
Riksveg 400 – Syrtveit sør
Sør for TrollAktiv, på austsida av Riksveg 9, ligg ei sløyfe av den gamle hovudvegen mellom Evje og Byglandsfjord att i skogen. Den første køyrevegen (for hest og vogn/kjerre) gjennom Setesdal, Postvegen, gjekk frå Fennefoss i Hornnes oppover langs vestsida av Otra til Gullsmedmoen. Gullsmedmoen var gamal ferjeplass for å kome over på austsida, til Salbergmoen. Det heitte […]
Byglandsfjord gamle dam
Byglandsfjord gamle dam blei bygd i 1917, og avløyste den første dammen som regulerte Byglandsfjorden til kraftmagasin frå 1905. Dammen låg ved Standarfossen i Otra, 200–300 meter ovanfor der Byglandsfjord dam er i dag. Han var ein betongdam, og erstatta nåledammen frå 1905. Då dagens dam stod ferdig i 1973 blei dammen frå 1917 for […]
Byglandsfjord dam – flotingsmur
Rett under Byglandsfjord dam, ovanfor Lille Holtøya i Moseid mark på vestsida av Otra, ligg ein svær flotingsmur frå tida då tømmeret blei flota gjennom dalen til Kristiansand. Ingeniør G. Sætren peika i ei utgreiing alt i 1875 på at elva hadde eit sidelaup til høgre før ho kom til den vesle Holtøya. Mykje tømmer […]
Evjemoen som kulturminne
Det er over 100 gamle bygningar inne på det tidlegare leiromådet. 22 av bygga er freda gjennom forskrift fastsett med utgangspunkt i Landsverneplan for Forsvaret. Evjemoen blei etablert i 1912 som ny øvingsplass for Rogaland Infanteriregiment nr. 8 (IR8) i samband med innføring av ny hærordning i 1911. Leiren kom som erstatning for Madlamoen, der […]
Postvegen – Brennevinskleiva
Fleire stader på Kjetså i Hornnes, mellom anna i Brennevinskleiva, er det tydelege spor etter den gamle Postvegen. Det var den aller første ordentlege køyrevegen oppover i Setesdal. Vegen forbi Kjetså blei bygt rundt 1840, og Postvegen var farbar til Valle i 1844. Rundt 2021 var det ei stor skogsdrift på Kjetså. Då kom denne såkalla «Brennevinskleiva» på den […]
Birkelandsfossen – flotingsmur
I Birkelandsfossen i Otra i Evje og Hornnes, på Hornnes-sida av fossen, ligg det att ein svær steinskjerm etter flotinga av tømmer på elva. Muren stenger igjen to små opningar mellom to mindre holmar. Det var nok for at tømmeret ikkje skulle gå gjennom her og sette seg fast eller reke inn over land, og […]
Fennefossen – flotingsmurar
På kvar side av den nye dammen til Fennefoss kraftverk i Fennefossen i Evje og Hornnes står det att flotingsmurar etter flotinga på Otra i eldre tider. Fennefossen var brei. Dei største vanskane for flotinga skal ha ligge i det høgre laupet, som var ureint og med lite vatn. Ved å gjere laupet smalare, kunne […]
Riksveg 400 – Syrtveit til Døletorv
Aust for Riksveg 9 forbi Syrtveit rasteplass ligg framleis eit langt strekk av den gamle hovudvegen mellom Evje og Byglandsfjord att i skogen. Den første køyrevegen (kjerrevegen) gjennom Setesdal, Postvegen, gjekk frå Fennefoss i Hornnes oppover langs vestsida av Otra til Gullsmedmoen. Gullsmedmoen var gamal ferjeplass for å kome over på austsida, til Salbergmoen. Det heitte det her […]
Haugefjellet feltspatgruve – Evje
Haugefjellet er sagt å vere den eldste feltspatgruva i Evje. Den nedlagte gruva er på garden Haugen sin grunn. Ho ligg aust for Dansarberga og sør-vest for Mykleåsen, ikkje så langt unna dei andre feltspatgruvene i området. Gruva kom i drift før år 1900, og kan altså vere den eldste feltspatgruva i Evje. I alt er det rundt 80 feltspatbrot […]
Syrtveitsfossen – flotingsmurar
På begge sider av den svære Syrtveitsfossen i Otra i Evje og Hornnes ligg det framleis att store steinskjermar etter tømmerflotinga på elva. Syrtveitsfossen var brei og urein. Difor blei det sett opp tre svære steinskjermar for å gjere fossen smalare og «styre» tømmeret. I dag står desse gamle flotingsmurane framleis på staden, og minnar […]
Kleveknuten bygdeborg – Hornnes
Kleveknuten (Klevekrullen) er ein liten fjelltopp (292 moh.) rett vest for Riksveg 9 ved Hannås nord for Moisund i Evje og Hornnes. På toppen er det ei større røys av stein som i si tid må ha vore frakta dit. Steinrøysa kan vere eit nedramla steinalter nytta som offerstad. Truleg er Kleveknuten også nytta som forsvarsborg og kanskje signalstasjon. Inne i fjellet, i fleire svære […]
Urdalsfjell bygdeborg – Evje
Bygdeborga på Urdalsfjell var eit forsvarsverk mot inntrengarar i ufredstider på Urdalsfjell på Åvesland mellom Flatebygd og Gautestad i Evje og Hornnes. Det er minst fem kjende slike bygdeborger i kommunen: På Kleveknuten på Hannås, på Horgeknipen på Senum, på Kallshovet på Kallhovd, på Steinsfjell nær Evje sentrum og altså på Urdalsfjell. Det er vanlig oppfatning blant arkeologene, heiter det i kultursoga for Evje og Hornnes, at borgene er frå folkevandringstid og […]
Lunnenburet – Hornnes
Lunnenburet er eit gamalt stolpehus som stod på det tidlegare gardsbruket Lunnen, bnr. 1 i Hornnes-garden, men som nå er blitt til bnr. 143. Stolpehuset (stabburet) skal vere bygt i 1647 (eller 1642), og er truleg den eldste eksisterande bygningen i Evje og Hornnes. Opphaveleg stod det eit dobbelt stolpehus i Lunnen. Det høyrde til […]
Listeinsfjellet på Evjemoen
På Listeinsfjellet var det ei norsk maskingeværstilling som skaut mot tyske fly over Evjemoen i aprildagane 1940. Under krigen hadde tyskerane ei luftvernstilling her. Listeinsfjellet er lågt, bare 230 moh., og mest som ein liten rund ås. Fjellet ligg aust for Bjoråvegen, på andre sida av vegen for Evje Fengsel, lengst nord på den lange sletta ved Evjemoen. Under […]
Galtelandskanalen, eit minne frå krigen
Dette var ein landbrukskanal som blei grave ut på Galteland i Evje under 2. verdskrigen, truleg i åra 1942–1944. Ein tropp frå Arbeidstenesta utførte arbeidet. Jørg Godtredsen var med i arbeidet, og har fortalt mykje om det i kultursoga for Evje og Hornnes. Det blei reist ein minnestein etter arbeidet, som ein framleis kan sjå i vegkanten langsmed FV-42 […]
Haavardstadhuset – Evje
Dette var bustadhuset til ordførar og stortingsrepresentant Torvald Haavardststad. Det er eitt av dei eldste husa i Evje sentrum i dag. Haavardstadhuset ligg på nedsida av Riksveg 9 i Evje sentrum, rett nord for Dølen Hotel. I Norges Bebyggelse er det sagt at huset er oppført ca. 1890. Det er såleis ikke eit veldig gamalt […]
Hattefossbrua – Hornnes
Brua er ei trebru med brukar av stein over utlaupsosen av Kosvatn på Abusland i Hornnes. Hattefossbrua var opphaveleg bygt av oppmurte brukar av stein, med trebjelkar imellom. Ho er restaurert fleire gonger. I 2015 blei det lagt nytt toppdekke, men då med jernbjelkar som berebjelkar. Historie Brua skal vere bygt i 1859, er det sagt på Kulturminnesok.no. Lokalkjende Ragnhild […]
Einerkilen urangruve i Evje
Einerkilen urangruve er ei nedlagd gruve på sørsida av Einerkilen i Prestøygardsvatnet mellom Flatebygd og Gautestad i Evje og Hornnes kommune. Det var prøvedrift etter uran i gruva i om lag 3 1/2 år, frå 1948 til 1. juli 1951. Uranen skulle nyttast i den eksperimentelle uranmila som etter vedtak i Stortinget i 1947 var under oppbygging ved Institutt for atomenergi på Kjeller. […]