Sørstemmen – Jordalsvatn
Sørstemmen er ein stor, mura steinstem som blei sett opp i vestre enden av Jordalsvatn i Bygland heilt på byrjinga av 1900-talet. Steinstemmen erstatta ein endå mykje eldre stem på staden som var rotna i stykker. Jordalsåna, som i dag er kalla Søråni, var flotingselv. Vatnet blei demd opp for å skaffe vatn til flotinga. Jordalsåna (Søråni) renn saman med Nordåna […]
Riksveg 400 forbi Kalveskinnsuppsa
Ved Kalveskinnsuppsa i Vassend står framleis ein liten stubb igjen etter den gamle hovudvegen mellom Evje og Byglandsfjord. Den første køyrevegen (kjerrevegen) gjennom Setesdal, Postvegen, gjekk frå Fennefoss i Hornnes oppover langs vestsida av Otra til Gullsmedmoen. Gullsmedmoen var gamal ferjeplass for å kome over på austsida, til Salbergmoen. Det heitte det her før Byglandsfjord […]
Postvegen – Nesmoen
På Nesmoen i Bygland er det framleis tydelege spor etter Postvegen, den første ordentlege kjerrevegen oppover i Setesdal. Etter å ha kome forbi Setesdal Hotell på Nesmoen, på veg nordover, tek Riksveg 9 ein slak sving mot høgre og kjem til Urdviki. Det er der den svære rasvollen er bygd. Postvegen, og den gamle riksvegen, […]
Løylandsloftet – Grendi
Løylandsloftet er eit loft (bur) på gardsbruket Nedre Lande i Grendi. Loftet stod opphaveleg på gardsbruket Graver på Løyland i Valle, men blei flytta ned til Nedre Lande i 1934 av kulturberaren Jon Løyland. Han hadde kjøpt garden i 1930. I Norges Bebyggelse er byggeåret til Løylandsloftet sagt å vere 1604. Anders Dalseg ved Setesdals bygningsvernsenter opplyser på Facebook at det truleg er bygd 1582. Eige museum […]
Postvegen – Rakkenesbakken
Mellom Grendi og Longerak i Bygland ligg Rakkenes. Det står fine murar igjen i Rakkenesbakken som blei bygd på Postvegen rundt 1842. Postvegen, ja det var den første ordentlege køyrevegen (kjerrevegen) oppover i Setesdal. Denne første vegen gjekk på oversida av dagens Riksveg 9, nærare hyttene som er på staden nå. Du kan såvidt skimte dei gamle […]
«Gamlebrua» på Sandnes i Bygland
I området rundt Gamle Vikelid nord på Sandnes er det hogd mykje skog i det siste. Den gamle brua over Rossedalsbekken er framme i lyset igjen! Sandnesingane kjenner godt til alt det den lokale skogen måtte skjule. Men for meg som synest det er så gøy å bli litt betre kjend rundt omkring i dalen, […]
Knutsbakk – Bygland
Dette er staden i Bygland for kransenedlegging til minne om dei som fall under 2. verdskrigen. Her ligg og fleire gravhaugar frå vikingtida. Knutsbakk var tilhaldsstad og ekserserplass for militære i dansketida, er det fortalt. Staden ligg om lag 175 meter sør for Bygland kyrkje. Minnestøtta Minnestøtta (t. h.) vart avduka 17. mai 1947 av fylkesmann Nils Hjelmtveit. […]
Bygland brygge
Dette er den gamle steinbrygga på Prestneset i Bygland kyrkjebygd. Her legg dampbåten Bjoren til når han vitjar Bygland sentrum. Ved Bygland brygge ligg serveringsstaden Bjoren Brygge. I same området finn du også Bygland museum, Tangen friluftsområde og kulturkafeen Stoga. Litt historie Brygga skal vere bygd i 1912. Presten i Bygland fekk då laga seg ein avtale om at dersom brygga blei flytta frå […]
Langeidsverdet
Langeidsverdet er eit vikingsverd funne på Langeid i Bygland sommaren 2011, under utgravingar i samband med utbygging av Riksveg 9. Det stod i bakken ved sida av ei grav med fire stolpehol. Funnet var så oppsiktsvekkjande at det vart halde hemmeleg heilt til det var trygt plassert i laboratoriet til Kulturhistorisk Museum i Oslo. Sverdet har gull i skjeftet og magiske […]
Apledokk – husmannsplassen til Dalskjempa
Dette var ein husmannsplass på garden Dale på vestsida av Byglandsfjorden i Bygland. Apledokk er i lia, rundt 200 meter ovanfor sandstranda i Daleviki. Husmannen var Torjei Jensson, «Dalskjempa». Han skal ha rydda plassen og flytta dit i 1860. Han blei verande her til han døydde i 1924. Nils Nersten heldt til på Longerak, og traff Torjei ofte. Han har […]
Fallossteinane på Bygland kyrkjegard
Nær kyrkjegardsmuren, på nord-vestsida av kyrkja, står det to «fallossteinar». Ein av steinane, steinen på biletet her, er intakt. Han er ca. 50 cm høg. Ein meter mot nord står ein annan fallos, men utan hovud. Her er det ein inskripsjon, med eit namn som ikkje går å tyde og årstalet 1798. Det er ikkje […]
Byglandsfjord dampskipsbrygge
Dampskipsbrygga er der den vedfyrte dampbåten Bjoren ligg når han er i trafikk med utgangspunkt frå Byglandsfjord. Brygga ligg rett nedanfor Breidablikk, ved Strandgata, heilt i sentrum av Byglandsfjord. Historie Bjoren gjekk i trafikk på Kilefjorden frå 1867. Etter at Setesdalsbanen opna i 1896, blei Bjoren flytta opp i Byglandsfjorden. Der var systerskipet Dølen i sving frå før. Handelsmannen Olaf G. […]
Storstoga – Ose
Dette er ein spesiell, lafta tømmerbygning frå 1650 på Ose. Bygningen er ei gamal tingstove som opphaveleg stod på Heistad. Storstoga blei altså først ført opp på Nordre Heistad av sorenskrivar Mads Pedersen. Han døydde i 1660. Det er mange historiar knytta til han i Bygland. Men det lyt ligge her. Tre bønder på Ose kjøpte bygningen og […]
Lundarhalsen – heidensk offerstad på Frøysnes?
Lundarhalsen er eit nes som stikk ut i Åraksfjorden, på gardsbruket Oppigard på Frøysnes i Bygland. På neset fann frøysnesfolk langt tilbake i tid ei flat helle som var «bygd opp». Over denne hella låg ei stor, flat helle. Det var også svart jord der; det såg ut til at det hadde vore brent på plassen. Dateringa av funnstaden […]
Likkvila ved Stemmen – Jordalsvatn
Likkvila ved Stemmen ligg rett sør for den gamle stemmen for Jordalsvatn aust for Jordalsbø i Bygland. Etter segna skal det vere likkvila til Jørund Gunnarson Kvåle. Jørund døydde under ein tur til Tovdal, truleg i 1670-åra. Likkvila ligg langs den gamle ridevegen Jordalsbø – Øy – Tovdal. Dei skal ha lagt henne den stunda dei kvilte då dei bar Jørund heim til Bygland. Likkvila er lita, […]
Likkvila attmed Ratøygard – Bygland
Likkvila attmed Ratøygard ligg ved Jordalsvatn i Bygland austhei, ved den gamle ridevegen Jordalsbø–Øy–Tovdal, på sørsida av Eksævegen, nær den gamle støylen Ratøygard. Det er sagt å vere likkvila til Ingebjørg Olavsdotter Oppsal i Jordalsbø, som blei stanga ihjel av prestestuten på Øy 10. august 1859. Om kvelden fann slåttefolk frå Såghus henne død. Men bak på ryggen låg barnet hennar bunde på bakmeisa og […]
Sordal nordre gravfelt med Haugeteddan
Sordal nordre gravfelt ligg på Sordal, på austsida av Otra, nord i Bygland. Feltet er om lag 175 meter langt og 70 meter breitt. I alt ligg det 20 rundhaugar og fire langhaugar i feltet. Den største rundhaugen har ei vidde på 17,5 meter og er ein meter høg. Største langhaugen er på 15 x 11 meter og noko […]
Nesodden gravrøys
På den søre spissen av Nesodden i Bygland, i vestre enden av den mykje brukte badestranda Gullsand, ligg ei godt synleg gravrøys bygd av kampestein. Nesodden stikk ut i Byglandsfjorden frå aust, ved Lislestraumen vest for Nesmoen eit par kilometer nord for Bygland sentrum. På vestre sida av fjorden stikk det også ut to små nes. Det er såleis bare eit smalt sund som […]
Hanehaug – Bygland
Hanehaug er ein stor gravhaug og midtpunktet i eit svært fornminneområde med gravfunn frå steinalder, jernalder, bronsealder, folkevandringstid og vikingtid på Nese i Bygland. Haugen er 16 meter i diameter, og han er to meter høg. Området ligg rett ved Riksveg 9, nokre hundre meter etter at du har passert Bygland sentrum på veg nordover. Staden er […]
Austadburet
Austadburet står på gardsbruket Der heime (gnr. 13 bnr. 8) på Nordre Austad i Bygland. «Av folk på garden er huset kalla bur. Det kan likevel ikkje vera tvil om at det frå gammalt må ha vore kalla loft», skriv Egil Berg i Norske minnesmerker – Norske tømmerhus frå mellomalderen. Grunnen til det er venteleg at bygget har gått over frå å […]
Lauvdalsodden – Bygland
Lauvdalsodden er eit nes som stikk ut i Byglandsfjorden vest for busetnaden på Lauvdal i Bygland, der fjorden eit lite stykke gjer ein sving mot vest. På odden ligg det eit heilt felt med gravrøyser. Fem av haugane er rundhaugar. Den sjette, den største, er ein langhaug som er om lag 30 meter lang og dominerande i landskapet. I følge […]
Storrvollhuset – Frøysnes
Storrvollhuset er eit gamalt bustadhus på gardsbruket Storrvollen på Frøysnes i Bygland. Huset er stort og raudmåla, og lett kjenneleg på nedsida av Riksveg 9, omtrent midt i grenda. I si tid skal det ha vore det største bustadhuset i Bygland. Historie Det er ulike opplysningar om huset. Noverande eigar Torbjørn Frøysnes har høyrt at halve huset kom frå Lauvdal ei gong kring […]
Bygland kyrkje
Bygland kyrkje er ei korskyrkje bygd i 1838 av Anders Torson Syrtveit etter teikning av arkitekt Hans Ditlev Franciscus von Linstow. Ho ligg på austsida av Riksveg 9 i Bygland sentrum. Kyrkja har 250 plassar og galleri. Ho vart vigsla 18. november 1838 av prost Ole Berg frå Evje. Kjelder Rett i nærleiken
Årdal kyrkje
Årdal kyrkje ligg vest for Riksveg 9 i Grendi i Bygland. På vestsida av kyrkja ligg Byglandsfjorden. Ho er soknekyrkje for Årdal sokn i Bygland. Den åttekanta, tømra kyrkja vart bygd på Lande sin grunn i 1827-1828 av Anders Torson Syrtveit (og kjend som «Anders kyrkjebyggjar»). I 1988 fekk ho nytt våpenhus. Kyrkja har plass til 200 personar. Kyrkjegarden Den eldste delen av kyrkjegarden er rundt kyrkja. Eit nytt […]
Sandnes kyrkje – Åraksbø
Sandnes kyrkje er ei åttekanta kyrkje frå 1844 i Åraksbø i Bygland. Ho har opphaveleg stått på Sandnes. Kyrkja er lafta i tre, og panelt utvendig. Ho har rundt 200 sitteplassar. Bygd på Sandnes Kyrkja er altså bygd på Sandnes i 1844. Byggmeisteren var Anders Torson Syrtveit, «Kyrkjebyggaren». Flytta til Åraksbø Frå 1884 kom det […]
Sandnes kapell
Sandnes kapell er ei åttekanta kyrkje på Sandnes i Bygland. Kyrkja har rundt 70 sitteplassar. I 1842 blei ei kyrkje bygd på Sandnes tidleg på 1680-talet rive, og ei tømmerkyrkje med åttekanta grunnplan blei reist på same staden. Ho blei vigsla i 1844. I samband med det arbeidet vart kyrkjegarden utvida og kyrkjegardsmuren fullført. Kyrkja frå 1680-talet hadde i […]