Austadburet
Austadburet står på gardsbruket Der heime (gnr. 13 bnr. 8) på Nordre Austad i Bygland. «Av folk på garden er huset kalla bur. Det kan likevel ikkje vera tvil om at det frå gammalt må ha vore kalla loft», skriv Egil Berg i Norske minnesmerker – Norske tømmerhus frå mellomalderen. Grunnen til det er venteleg at bygget har gått over frå å […]
Tyskarminnevegen – Moisund
Tyskarminnevegen var eit vegprosjekt som okkupasjonsmakta sette i gong ved Slettefet på Moisund under 2. verdskrig. Dei ville rette opp hovudvegen – Setesdalsvegen – mellom Kvernhusmyra og Skorva rett sør for Slettefet. Store mengder sprengt stein og fleire fjellskjeringar ligg framleis og minnar om at prosjektet aldri blei ferdig. Slettefet–Skorva–Kvernhusmyra på Norgeskart.no Veg ved Ærekilen Stykket mellom Kvernhusmyra og Skorva […]
Nomelandshaugen
Nomelandshaugen er ein gravhaug på Nomeland, på vestsida av Otra, i Valle. Haugen har eit tverrmål på om lag 35 meter, og ei høgde på ca 3,5 meter. Den nordlege delen, ca. 1/3 av haugen, er planert ut til ca 1 meter over dyrka mark med eit steingjerde langs kanten. Nomelandshaugen er det største kjende gravminnet i Valle, og […]
Byklarloftet – Fennefoss
Byklarloftet er eit loft – ein overnattingsstad – på gardsbruket Lunden på Fennefoss i Hornnes. Før det kom ordentleg veg mellom Kristiansand og Setesdal, blei setesdølane ofte rodde på Otra frå Kile til Fennefoss. Her kom dei gjerne på kvelden, for det var ei lang strekning å ro. Det var store båtar, med tung last. Byklarane overnatta då mykje i Lunden, og eit loft i våningshuset kallast […]
Åknes kapell
Åknes kapell er ei langkyrkje på Åknes ved idylliske Lognavatn i Åseral med 150 plassar og galleri. Ho er bygd i 1873. Byggherrane var Tobias Flottorp og Gard Ekså, som og laga døypefonten. Kyrkjeklokka kom frå Oslo og vart køyrd med hest til Dåsvatn og sidan boren på ryggen av Torgeir Helleren til Lognavatn. Altertavla er akantusranker og treskurd av Lars Svenson Juvasstøl. Ho høyrer […]
Lauvdalsodden – Bygland
Lauvdalsodden er eit nes som stikk ut i Byglandsfjorden vest for busetnaden på Lauvdal i Bygland, der fjorden eit lite stykke gjer ein sving mot vest. På odden ligg det eit heilt felt med gravrøyser. Fem av haugane er rundhaugar. Den sjette, den største, er ein langhaug som er om lag 30 meter lang og dominerande i landskapet. I følge […]
Storrvollhuset – Frøysnes
Storrvollhuset er eit gamalt bustadhus på gardsbruket Storrvollen på Frøysnes i Bygland. Huset er stort og raudmåla, og lett kjenneleg på nedsida av Riksveg 9, omtrent midt i grenda. I si tid skal det ha vore det største bustadhuset i Bygland. Historie Det er ulike opplysningar om huset. Noverande eigar Torbjørn Frøysnes har høyrt at halve huset kom frå Lauvdal ei gong kring […]
Bakken – Bjørgum
Bakken er eit gardsbruk (gnr. 67 bnr. 3) på Bjørgum i Hylestad. Bruket ligg lengst aust av dei fire hovedbruka i garden. Det er mange gamle og spesielle bygningar på eigedomen. Fleire av desse er freda. Det er ikkje fast busetnad i Bakken i dag. Heimelshavar er Trygve Askvig, Oslo. Historie Tor Arnesson Bjørgum eigde gardsbruket til 1920. Han selde då eigedomen […]
Mjølkerampa på Torsland
I Torslandskrysset i Åseral står ei lita trebu i vegkanten. Det er ei gamal mjølkerampe som truleg er oppført like etter 2. verdskrigen. Her sette ein mjølkespann som skulle sendast vidare til Bjelland meieri. Rampa blei også brukt for eksempel til postlevering. I dag er mjølkerampa på Torsland den einaste av sitt slag i Åseral, […]
Bispestolane – spennande kulturminne og fint turmål
Segn eller sanning? Bispestolane er eit freda kulturminne, tre oppmura steinstolar, på Tellaugheia mellom gardane Espetveit og Kalland sør-vest i Evje og Hornnes. Korleis kome dit Frå Rv-9 på Moisund går Fv-301 (Abusdalsvegen) om lag 8 km vestover til Leiteskaret før Bispestolane hyttefelt. Du kan følge skogsbilvegen Bispevegen (over) ca 1,2 km sørover fram til Bispestolane. Dei ligg nær ein […]
Dalemannsteinen – Fennefoss
Dalemannsteinen er ei svær steinblokk ved breidda av Otra rett under Fennefossen på Fennefoss i Hornnes. Han er eit minne etter båtferdsla på Kilefjorden. Når folk på veg frå Kristiansand til Setesdal i eldre tider brukte båt på Kilefjorden, måtte dei gå i land nedanfor Fennefossen. Herfrå måtte dei gå eller ri for å kome vidare oppover dalen til Gullsmedmoen. Der dei gjekk i land, ved […]
Rygnestadloftet
Rygnestadloftet er eit særmerkt loft (stabbur) i Rygnestadtunet på Rygnestad i Valle. Loftet er bygd av Vonde-Åsmund Rygnestad (1540–1596) ca. 1590, på garden hans Nordigard Rygnestad. Det er verdsett for sine fine proporsjonar, svært gode handverk og materialbruk. Laftet har særleg store dimensjonar. Forsvarsbygg? Loftet blei ifølge tradisjonen brukt til forsvar. Der er ei lita luke som fører til ein underjordisk gang som endte […]
Ljosland kapell
Ljosland kapell er ei kyrkje på Ljosland i Åseral, bygd i 1959. Kyrkja er rektangulær og bygd i tre. Arkitekt var A. Erikstad. Kyrkja har 95 plassar. Altertavla er «Jesus på korset» av Ottar Helge Johannessen (1959) og eit kors i tre med glassmosaikk. Preikestolen er i tre og laga av Tveitestøl og Roland i 1959. Også døypefonten er i […]
Bygland kyrkje
Bygland kyrkje er ei korskyrkje bygd i 1838 av Anders Torson Syrtveit etter teikning av arkitekt Hans Ditlev Franciscus von Linstow. Ho ligg på austsida av Riksveg 9 i Bygland sentrum. Kyrkja har 250 plassar og galleri. Ho vart vigsla 18. november 1838 av prost Ole Berg frå Evje. Kjelder Rett i nærleiken
Årdal kyrkje
Årdal kyrkje ligg vest for Riksveg 9 i Grendi i Bygland. På vestsida av kyrkja ligg Byglandsfjorden. Ho er soknekyrkje for Årdal sokn i Bygland. Den åttekanta, tømra kyrkja vart bygd på Lande sin grunn i 1827-1828 av Anders Torson Syrtveit (og kjend som «Anders kyrkjebyggjar»). I 1988 fekk ho nytt våpenhus. Kyrkja har plass til 200 personar. Kyrkjegarden Den eldste delen av kyrkjegarden er rundt kyrkja. Eit nytt […]
Hovden kraftstasjon
Kraftstasjonen på Hovden blei bygd til det første Hovden Høyfjellshotell, som opna sommaren 1937. Det nye hotellet var eit luksushotell, det største i landet for si tid, og måtte sjølvsagt ha innlagt straum. Det blei difor bygd eit lite kraftverk i Otra, like vest for hotellet. Stasjonen leverte likestraum. Hotellet hadde med det elektrisitet heile […]
Bjønnespranget – Åseral
Bjønnespranget er ein stad i Heddefossen mellom Mjåland og Åmland. Spreke karar greidde å hoppe over kløfta. Det er kjent for å vere eit svært hopp. Namnet kjem av ei gamal segn om ein mann som var elta av ein bjønn, er det forklart i kulturminneplanen for Åseral. Elva ligg her i ei djup kløft. […]
Fjellgardane kyrkje
Fjellgardane kyrkje, tidlegare kalla Hovden kapell, er ei langkyrkje bygd i tre i 1957. Kyrkja ligg sentralt på Hovden i Bykle. Arkitekt var Torjus Bjåen. Else Marie Jakobsen har laga eit antependium på 70 x 200 cm til kyrkja med tittel «Skal dei verta som den kvite ull». Hovden kapell blei vigsla av biskop i Agder bispedøme, Johannes Smidt, den fine haustdagen […]
Trøskjeskjolet – Åmland
Trøskjeskjolet ligg på Åmland i Åseral. Det er eit karakteristisk, åttekanta bygg med stor verd. Frå gamalt av var det eit stort hjul i midten av bygget som sveiv på ein loddrett aksel. Hest vart brukt til å dreie hjulet rundt for å treske kornet. Kulturlandskapet på Åmland – Åmland har eit godt skjøtta kulturlandskap, heiter det […]
Åseral kyrkje
Åseral kyrkje er ei krosskyrkje med tre galleri og 300 sitteplassar frå 1822 i Åseral kyrkjebygd. Kyrkja vart bygd av Olav O. Åsland og Olav Bakken. Ho er bygd i laft og panelt utvendig. Truleg var det også Åsland og Bakken som laga altertavla og døypefonten. Over inngangsdøra står det «Til Guds Ære og Folkets Gavn er denne Kirke oppført […]
Vegbrakka – Geiskeli
Den gamle vegbrakka som står ved innkøyringa til Geiskeli blei brukt under vegarbeidet i Bykle på 1920-talet. Opphaveleg var bua sett opp av dei to skogspekulantane Berke og Foss, for dei store tømmerdriftene i Berdalsskogane. Då stod bua lenger sør, ved Berdalsbru. Helleik Sigbjørnsson Glidbjørg (f. 1876, d. 1974) skal ha flytta frå garden og […]
Gjerden – Bykle
Gjerden er ein gard (gnr. 15) i Kyrkjebygda i Bykle. Han er ein av dei tre gamle gardane der. Dei to andre er Byklum og Mosdøl. Dei gamle bygningane i garden er særs godt tekne vare på. Det er tre hovudbruk; Attistog, Nordstog og Der inne. I nyare tid har mykje areal gått ut frå […]
Bykle gamle bru
Den gamle brua over Sveigefossen i Otra, sør-vest for Bykle kyrkjebygd, var i bruk frå 1879 til 1940, då norske motstandsfolk sprengte brua. Ei norsk hæravdeling låg i Vinjesvingen i Telemark, og ytte motstand mot den tyske framrykninga lenge etter at avdelingane i Setesdal hadde lagt ned våpena. Dei sprengte då Byklebrua og Berdalsbrua lenger nord, for å hindre åtak […]
Sandnes kyrkje – Åraksbø
Sandnes kyrkje er ei åttekanta kyrkje frå 1844 i Åraksbø i Bygland. Ho har opphaveleg stått på Sandnes. Kyrkja er lafta i tre, og panelt utvendig. Ho har rundt 200 sitteplassar. Bygd på Sandnes Kyrkja er altså bygd på Sandnes i 1844. Byggmeisteren var Anders Torson Syrtveit, «Kyrkjebyggaren». Flytta til Åraksbø Frå 1884 kom det […]
Sandnes kapell
Sandnes kapell er ei åttekanta kyrkje på Sandnes i Bygland. Kyrkja har rundt 70 sitteplassar. I 1842 blei ei kyrkje bygd på Sandnes tidleg på 1680-talet rive, og ei tømmerkyrkje med åttekanta grunnplan blei reist på same staden. Ho blei vigsla i 1844. I samband med det arbeidet vart kyrkjegarden utvida og kyrkjegardsmuren fullført. Kyrkja frå 1680-talet hadde i […]
Nørstevoddburet – Bygland
Nørstevoddburet er eit bur (loft) på gardsbruket Nørstevodd (gnr. 34 bnr. 2), bruket som ligg lengst nord på Skomedal i Bygland. Det er eit tradisjonelt stort bur av tre, laftebygd av stort tømmer og tekt med torv. Første etasje var til mat, andre etasje til klede. I Reidar Vollen, Bygland gard og ætt, vert det […]